Opis powstania i rozwoju
Samolot PZL P-37 został zaprojektowany przez inż Jerzego Dąbrowskiego w 1934 roku. W końcu 1936 oblatano pierwszy prototyp PZL P-37/I z silnikami Bristol Pegasus XIIB (873 KM). Miał on pojedyncze usterzenie pionowe i dwugoleniowe podwozie. W kwietniu 1937 oblatano drugi prototyp P-37/II. Różnił się on od pierwszego podwójnym usterzeniem pionowym oraz nowym podwoziem.
Pierwsze samoloty seryjne PZL P-37A Łoś wyprodukowano w 1937 roku. Były one wzorowane na pierwszym prototypie, ale z nowym podwoziem. Wykonano 10 maszyn tego typu. Następnie wykonano 20 samolotów serii P-37A bis wzorowaną na drugim prototypie. Po zebraniu doświadczeń z eksploatacji i usunięciu usterek opracowano wersję P-37B z mocniejszym silnikiem. Samoloty seryjne z tej serii zaczęły wchodzić na wyposażenie jednostek wiosną 1939 roku. W 1938 roku P-37A bis z silnikami Pegasus XX i cywilną rejestracją SP-BNL był pokazany na wystawie w Belgradzie i na Salonie Paryskim. Wyniekiem tego były umowy na eksport Łosi do Jugosławii, Bułgarii (PZL P-37) oraz do Rumunii i Turcji (P-37D), jednak produkcji nie zdążono już uruchomić
PZL P-37 Łoś był jedynm nowoczesnym samolotem używanym przez lotnictwo polskie we wrześniu 1939. W Łosie uzbrojone były 4 eskadry bombowe (211, 212, 216, 217), zorganizowane w tzw. Brygadę Bombową. Łącznie w użytku było 46 samolotów P-37B. Mimo znacznego zasięgu Łosi, Naczelne Dowództwo nie zezwoliło na bombardowanie celów na terenie Niemiec. Przez pierwsze 3 dni wojny Łosie wykonywały loty rozpoznawcze. Dopiero 4 i 5 września wykonano naloty bombowe na niemiecki XVI korpus pancerny w rejonie Częstochowy. Podczas tych akcji Łosie zestrzeliły dwa Me-110 i jeden Me-109.
W następnych dniach (5 do 9 września) Eskadry 216 i 217 bombardowały niemieckie oddziały pancerne w rejonie Pułtuska i Różan. Następnym większym sukcesem było bombardowanie niemieckiego XXII pułku pancernego na południowym odcinku frontu, co przyczyniło się do całkowitego zniszczenia pułku SS Germania. Ostatnią akcją Łosi było bombardowanie przez 3 maszyny tego typu wykonane w dniu 16.09. Po wkroczeniu wojsk sowieckich pozostałe Łosie przeleciały do Rumunii (46 samolotów). Jeden samolot przeleciał do ZSRR, gdzie został poddany drobiazgowym badaniom. W walkach zniszczeniu uległo 26 samolotów. Ostatnie 3 Łosie latały w Rumunii do 1947 roku.
Dane taktyczno-techniczne
Konstrukcja: całkowicie metalowa, załoga - 3 osoby (obserwator, pilot-radiotelegrafista, strzelec), podwozie jednogoleniowe z kołami osadzonymi na wahliwej poprzeczce.
Napęd: 2 silniki Bristol Pegasus XX, gwiazdowe, 9-cylindrowe, chłodzone powietrzem, o mocy 918 KM
Uzbrojenie: 3 karabiny maszynowe Wzór 37 kalibru 7,7 mm oraz do 3000 kg bomb
Dane techniczne:
Długość | 12,92 m |
Rozpiętość | 17,93 m |
Wysokość | 5,1 m |
Powierzchnia nośna | 53,51 m2 |
Masa własna | 4935 kg |
Masa całkowita | 9105 kg |
Prędkość maksymalna | 412 km/h |
Prędkość minimalna | 120 km/h |
Wznoszenie | 4,7 m/s |
Pułap normalny | 5900 m |
Zasięg | 1750 km |