Opis powstania i rozwoju
W dniu 5 maja 1933 r. Morski Dywizjon Lotniczy zamówił 10 egzemplarzy samolotu R-XIII ter/hydro na pływakach metalowych Short 5 kompletnych wymiennych podwozi kołowych i jednego śmigła. Wodnosamoloty te były odpowiednikiem wersji lądowej R-XIII D. Dostarczano je sukcesywnie do połowy 1934 r.
W tym samym czasie, 23 maja 1934 r. sporządzono nową umowę na dostawę 6 wodosamolotów w wersji R-XIII G/hydro. Wersja ta tylko nieznacznie różniła się od poprzedniej. Miała podwozie lądowe wymieniane na pływaki metalowe Short, metalowe śmigła Standard-Steel, drążek sterowy zamiast wolantu oraz obrotnicę SS-32bis dla karabinu maszynowego. Ostatni z wodnosamolotów dostarczono 15 kwietnia 1935 r. Razem do polskiego lotnictwa trafiło 20 sztuk R-XIII hydro.
W Morskim Dywizjonie Lotniczym (MDL) samoloty te spełniały różne funkcje. Stosowano je do patrolowania otwartego morza, nauki strzelania powietrznego oraz lotów dyspozycyjnych i łącznikowych. W bazie MDL wodnosamoloty przystosowano do bombardowania z lotu poziomego przez umieszczenie 6 wyrzutników bombowych typu SW pod kadłubem za kabiną pilota. W 1936 roku znajdowało się w użyciu 17 wodnosamolotów R-XIII, a w końcu 1938 r. 15, z czego 10 w Eskadrze Bliskiego Rozpoznania i 5 w Eskadrze Szkolnej. Tuż przed wybuchem wojny Lubliny R-XIII hydro odbywały loty rozpoznawcze nad Bałtykiem.
W dniu 1.09.1939 po zbombardowaniu bazy w Pucku nie zniszczone wodnosamoloty przeleciały na Półwysep Helski. Dowództwo Obrony Półwyspu wykorzystało wodnosamoloty dwa razy. W pierwszym locie bojowym w nocy z 6 na 7 września na samolocie R-XIIIG por. J. Rudzki z por. obs. Juszczakiewiczem wykonali rozpoznanie ruchów nieprzyjaciela na torze wodnym do Gdyni. Następnej nocy załoga wodnosamolotu R-XIII (nr 714) ostrzelała w Gdańsku Niemców świętujących z powodu zdobycia Westerplatte. 8 września Niemcy podczas silnego nalotu na Jastarnię zniszczyli na wodzie ostatnie nadające się do użytku wodnosamoloty R-XIII. Po zniszczeniu oblano je benzyną i spalono, a wraki zepchnięto do wody Zatoki Puckiej.
Dane taktyczno-techniczne
Konstrukcja: zastrzałowy górnopłat o konstrukcji mieszanej, podwozie stałe - na pływakach metalowych Short
Napęd: silnik gwiazdowy Skoda-Wright Whirlwind J5B o mocy 220 KM
Uzbrojenie: 1 ruchmy karabin maszynowy Vickers lub Lewis kalibru 7,7 mm oraz 75 kg bomb
Dane techniczne:
| Długość | 9,13 m |
| Rozpiętość | 13,25 m |
| Wyskość | 3,08 m |
| Masa własna | 1031 kg |
| Masa całkowita | 1425 kg |
| Prędkość maksymalna | 175 km/h |
| Prędkość wznoszenia | 3,2 m/s |
| Pułap normalny | 3800 m |
| Zasięg | 450 kg |