Opis powstania i rozwoju
Jednomiejscowy samolot myśliwski Fokker D-XXI został zaprojektowany przez inż. I. Schatzkiego na zlecenie armii ówczesnych holenderskich Indii Wschodnich. Był to pierwszy jednopłatowiec myśliwski Fokkera od 1918 roku.
Prototyp z silnikiem Bristol Mercury-VIS o mocy 475 kW oblatano w Holandii 27.03.1936. Samolot okazał się łatwy w pilotażu i prosty w konstrukcji.
Wprawdzie zamawiający zrezygnował z produkcji D-XXI, ale samolotem zainteresowały się inne państwa. W 1937 roku Finlandia zakupiła 7 samolotów i licencję na produkcję dalszych. Hiszpania republikańska także zakupiła licencję produkcyjną, ale żaden samolot nie zdążył opuścić wytwórni. Także Dania zakupiła 3 samoloty i licencję na produkcję D-XXI z silnikiem Mercury-VIS i działkami Madsen 20 mm. Wytwórnia w Kopenhadze zbudowała w 1939 roku 3, a w 1940 7 samolotów. W chwili ataku Niemiec na Danię w dywizjonach lotniczych było 8 samolotów tego typu.
W 1937 roku rząd holenderski zamówił 36 samolotów D-XXI z silnikami Bristol Mercury-VII lub VIII dla Luchtaartafdeling (wojskowa służba lotnicza). Rozwój D-XXI obejmował zmianę obrysu płata i silników (Rolls-Royce Kestrel, Hispano-Suiza 12Y, Pratt-Whitney Wasp Junior) w zakresie mocy 552-681 kW. W 1938 roku zakłady Fokkera rozpoczęły prace nad trzema wersjami (150, 151 oraz 152) wyposażonymi w podwozie wciągane i z silnikami Bristol Hercules, Rolls-Royce Merlin oraz Daimler-Benz DB-600 o mocy 773-1012 kW.
W chwili napadu Niemiec na Holandię do walki było zdolnych 29 samolotów D-XXI zgrupowanych w trzech eskadrach bazujących w De Kooy, Shiphol oraz Ypenburg. Piloci latający na nich wykazali wiele odwagi, ale już w 3 dniu wojny brak amunicji wyeliminował ich z walki. Na D-XXI walczył zimą 1939-1940 w wojnie z ZSRR późniejszy as lotnictwa Finlandii H.W. Wind (33 zwycięstwa). Samoloty tego typu były używane w 1942 roku na terenie holenderskich Indii Wschodnich przeciw Japonii .
Dane taktyczno-techniczne
Konstrukcja: mieszana, podwozie stałe
Napęd: silnik Bristol Mercury VIII o mocy 611 kW
Uzbrojenie: 4 karabiny maszynowe FN-Browning 7,9 mm z zapasem po 300 pocisków
Dane techniczne:
| Długość | 8,18 m |
| Rozpiętość | 11,0m |
| Wysokość | 2,94 m |
| Powierzchnia nośna | m2 |
| Masa własna | 1451 kg |
| Masa całkowita | 2052 kg |
| Prędkość maksymalna | 460 km/h |
| Prędkość minimalna | km/h |
| Czas wznoszenia na 1000 m | 1 min 9 sek. |
| Pułap normalny | 11587 m |
| Zasięg | 950 km |