North American AT-6 Harvard/Texan

Typ: szkolno-treningowy

North American Harvard

Opis powstania i rozwoju

Firma North American Aviation Inc. rozpoczęła budowę samolotów w 1935 roku. Specjalizowała się ona głównie w budowie samolotów wojskowych. W czasie drugiej wojny światowej wyprodukowała łącznie 42683 samoloty, głównie typu P-51 Mustang, B-25 Mitchell oraz AT-6 Texan, noszących w Wielkiej Brytanii nazwę Harvard.

W roku 1935 firma North American zbudowała swój pierwszy samolot szkolno-treningowy oznaczony symbolem NA-16 z przeznaczeniem dla amerykańskiego lotnictwa wojskowego. Następnie w marcu 1937 oblatano nowy prototyp samolotu oznaczonego BC-1 (Basic Combat), który wygrał konkurs na wojskowy samolot treningowy. Pierwsza seria tych samolotów wynosiła 41 sztuk, następnie zwiększono ją zgodnie z nowym zamówieniem do 180 sztuk. Z czasem samoloty te stały się bardzo popularne, a ich produkcja w latach wojny wynosiła około 15800 egzemplarzy. W roku 1940 zmieniono oznaczenie  BC-1 na AT-6 (Advanced Trainer) i przystąpiono do wieloseryjnej produkcji tego samolotu. Poza zakładami w Ingelwood w Kalifornii, samoloty budowano też na licencji w Noordyn Aviation Ltd. i Canadian Car and Foundry w Montrealu. Ogółem zbudowano wiele wersji samolotu, które różniły się głównie rodzajami i mocą silnika oraz osprzętem pokładowym i uzbrojeniem. Ze względu na brak stopów lekkich, wersja AT-6C zbudowana była z materiałów zastępczych - stali niskostopowej i sklejki. Ogółem zbudowano 2970 samolotów tej wersji. Wersja AT-6D (4388 sztuk) budowana była w późniejszych latach wojny i miała już normalną konstrukcję skorupową. Z tej wersji wywodzi się wariant oznaczony XAT-6E, charakteryzujący się wysokościowym silnikiem rzędowym Ranger V-770-9. Ostatnią wersją budowaną w czasie wojny była wersja AT-6F, używana głównie w lotnictwie morskim.

AT-6 okazał się samolotem bardzo żywotnym. Do chwili obecnej służy jeszcze  w lotnictwie wielu mniejszych państw na różnych kontynentach. Użyto go również w czasie kręcenia zdjęć do filmu "Tora, tora, tora". W czasie wojny eksportowano go min. do Wiekiej Brytanii, Australli, Chin, Francji, Indii, Nowej Zelandii, Wenezueli i Związku Radzieckiego.

Polacy na Texanach

Polscy piloci stykali się z Texanami niemal w każdej szkole pilotażu na terenie Anglii. Również w polskiej szkole (16 SFTS) w Neston używano tych samolotów w wersjach: AT-6A (Harvard Mk.II), AT-6C (Harvard Mk.ILA) i AT-6D (Harvard Mk.III)

Dane taktyczno-techniczne

Konstrukcja: dwumiejscowy metalowy dolnopłat konstrukcji półskorupowej, podwozie chowane w locie

Napęd: 10-cylindrowy silnik gwiazdowy Pratt-Whittney R-1340-47 (441 KM), który w wersji AT-6A zmieniono na R-1340-490 (550 KM), w wersji AT-6B na R-1340-AN-1 (600 KM).

Uzbrojenie: standardowo nie stosowano na tych samolotach uzbrojenia, istaniała jednak możliwość zabudowania karabinu maszynowego Browning kalibru 7,69 mm w prawym płacie lub kadłubie oraz dodatkowo karabinu dla strzelca w tylnej części kadłuba, poza tym do nauki bombardowania z lotu nurkowego można było podwieszać pod centralną częścią płata 8 bomb o masie 12,5 kg.

Dane techniczne:

Długość 8,84 m
Rozpiętość 12,80 m
Wysokość 3,58 m
Powierzchnia nośna 23,6 m2
Masa własna 1770 kg
Masa całkowita 2340 kg
Prędkość maksymalna 337 km/h
Prędkość wznoszenia  
Pułap normalny 7350 m
Zasięg 1050 km

Powrót do samolotów amerykańskich

Powrót do strony głównej